In reactie op een recent artikel in Hoorzaken, dat ik volledig ondersteun, wil ik nogmaals benadrukken dat we het tegengeluid alleen maar sterker moeten laten klinken.
Apparaten zoals Lenire krijgen jammergenoeg steeds meer aandacht en aantrekkingskracht, ondanks aanhoudende kritische geluiden uit de wetenschappelijke wereld. Hoe vaker erover gepraat wordt, hoe meer mensen het idee krijgen dat dit apparaat misschien wel dé oplossing is – zelfs als het bewijs wankel is.
Dit soort publieke belangstelling kan zelfs averechts werken; mensen grijpen uit hoop op verlichting toch naar Lenire, ondanks harde kritieken. Hier vinden apparaten zoals deze hun kracht in het placebo-effect, wat hen alleen maar meer in de kaart speelt.
Het placebo-effect is al jarenlang goed gedocumenteerd en onderzocht, zeker bij aandoeningen zoals tinnitus die moeilijk meetbaar en subjectief zijn. Onderzoek toont aan dat hoop en verwachting een grote rol spelen in de beleving van verbetering. Dit geldt vooral bij aandoeningen zonder een duidelijke fysiologische oorzaak, zoals tinnitus, waar mensen soms puur door verwachting van verlichting vooruitgang denken te ervaren. Apparaten zoals Lenire, die tinnitus niet daadwerkelijk aanpakken, profiteren van dit placebo-effect zonder echte, wetenschappelijke onderbouwing.
Het placebo-effect en hoge kosten: Hoe duurder, hoe beter?
Er is uitgebreide wetenschappelijke onderbouwing voor het fenomeen dat het placebo-effect versterkt kan worden door de prijs van de behandeling. Zo vonden Waber et al. (2008) dat proefpersonen een duurdere placebo-pijnstiller als werkzamer beoordeelden dan een goedkopere versie, hoewel beide hetzelfde (niet-werkzame) middel waren. Geers et al. (2013) bevestigen ook dat de verwachtingen van patiënten een centrale rol spelen in de intensiteit van het placebo-effect, vooral bij aandoeningen zoals pijn en tinnitus, die subjectief worden ervaren. Voor apparaten zoals Lenire, met hun hoge prijskaartjes, versterkt dit het placebo-effect en leidt het tot een tijdelijke perceptie van verlichting, ook al is de werking onbewezen.
Het gevaar van valse beloftes en gemiste kansen
Het probleem zit niet alleen in de werking van het apparaat, maar ook in de manier waarop het wordt gepresenteerd. Lenire pretendeert een oplossing te bieden, maar hiermee gaat men volledig voorbij aan wat er echt toe doet. Want door in te zetten op een apparaat als dit, raken patiënten de kans op belangrijke diagnostische mogelijkheden kwijt, mogelijkheden die juist kunnen helpen om het kernprobleem in kaart te brengen. Tinnitus is namelijk een complex probleem dat vaak nauw verbonden is met psychologische factoren, zoals angst en stress. Er zijn verschillende studies die aangeven dat tinnitus veel meer is dan een kwestie van het gehoorsysteem; het heeft vaak te maken met centrale hersenmechanismen die direct beïnvloed worden door iemands emotionele toestand.
Hieruit blijkt dat een multidisciplinaire benadering – inclusief psychologische interventies – veel effectiever kan zijn dan een apparaat zoals Lenire, dat zich enkel richt op fysieke stimulatie. Lenire negeert daarmee de complexiteit van tinnitus. Het gevaar is dan ook groot dat mensen zich blindstaren op een apparaat dat weinig tot geen lange-termijn oplossingen biedt, waardoor waardevolle behandelingen met meer diepgang aan de kant worden geschoven.
Psychologische componenten en tinnitus: Angst en stress als kernfactoren
Verschillende studies hebben aangetoond dat tinnitus vaak verergert door psychologische factoren zoals angst, depressie en stress. Onderzoek door Andersson en McKenna (2006) laat bijvoorbeeld zien dat de mate van tinnitus-gerelateerde stress en angst nauw verband houdt met hoe ernstig patiënten hun klachten ervaren. Dit bevestigt dat een psychologische benadering, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), vaak effectiever is voor langdurige verlichting dan apparaten die zich alleen op fysieke stimulatie richten.
Multidisciplinaire benaderingen: Evidence-based aanpak bij tinnitus
Recente reviews en meta-analyses benadrukken het belang van een multidisciplinaire aanpak bij tinnitus, waaronder een combinatie van CGT, mindfulness en psycho-educatie. In een systematische review door Hoare et al. (2011) werd geconcludeerd dat een combinatie van medische en psychologische benaderingen betere resultaten geeft bij tinnitusverlichting dan enkel een focus op fysieke interventies. Prof. Rilana Cima, een autoriteit op het gebied van tinnitusonderzoek, bevestigt dit in haar eigen studies, waarin zij aantoont dat CGT en andere psychologische interventies de subjectieve last van tinnitus kunnen verminderen, iets wat apparaten zoals Lenire niet kunnen bereiken.
Ook kritische geluiden uit Antwerpen
Ook Belgische onderzoekers tonen zich sceptisch over apparaten zoals Lenire. Onderzoeksteams in Antwerpen, zoals die van Gilles en Jacquemin, wijzen op het gebrek aan overtuigend bewijs voor de werkzaamheid van dergelijke apparaten. Zij benadrukken eveneens het belang van een bredere, op wetenschap gebaseerde benadering van tinnitus, waarbij aandacht is voor zowel lichamelijke als psychologische aspecten. Gilles en Jacquemin wijzen erop dat apparaten zoals Lenire slechts één dimensie van tinnitus proberen te beïnvloeden en daarbij essentiële psychologische factoren, zoals angst en emotionele stress, negeren. Hun onderzoek onderschrijft dat een multidisciplinaire benadering op langere termijn vaak effectiever is, wat in lijn ligt met bevindingen van Cima en andere experts op het gebied van tinnitusbehandeling.
De financiële en emotionele tol van valse hoop
Een ander verontrustend aspect van apparaten zoals Lenire zijn de hoge kosten die eraan verbonden zijn. De hoge prijs geeft deze apparaten een soort premium uitstraling, maar versterkt ook het placebo-effect. Hoe hoger de kosten, hoe hoger de verwachting van succes. Het gevolg is dat patiënten soms duizenden euro’s uitgeven, geld dat vaak niet wordt vergoed. Ze zetten alles op alles, vaak in de hoop dat dit hun doorbraak zal zijn, om er later met spijt op terug te kijken wanneer de belofte van verlichting uitblijft.
Deze teleurstelling gaat verder dan enkel de financiële impact; het is ook een zware emotionele last. Elke mislukte poging verlaagt het vertrouwen in daadwerkelijke hulp, waardoor patiënten steeds verder vervreemden van effectieve oplossingen en het gevoel krijgen dat ze geen kant meer op kunnen. Het verliezen van die hoop en het telkens weer teleurgesteld worden, vreet aan de motivatie om door te zoeken en de moed om een nieuwe behandeling te proberen.
De kracht van imago en commercie
Achter apparaten zoals Lenire schuilen niet alleen hoge kosten, maar ook sterke commerciële belangen en een zorgvuldig opgebouwd imago. Voor veel bedrijven die zich richten op medische hulpmiddelen, is het verleidelijk om apparaten te presenteren als baanbrekende oplossingen. Door gebruik te maken van high-tech design, dure marketing en pakkende slogans, wordt een beeld geschetst van een professionele en geavanceerde behandeling – precies wat tinnituspatiënten in hun wanhoop aanspreekt. Dit imago speelt in op kwetsbare mensen die al lange tijd zoeken naar verlichting en hierdoor sneller geneigd zijn om de werking van het apparaat te overschatten.
Commerciële krachten weten precies in te spelen op die emoties. De dure uitstraling en de hoopgevende beloftes maken apparaten als Lenire aantrekkelijk, ook al is de wetenschappelijke basis dun. Zo wordt het vertrouwen van patiënten op slimme wijze gemanipuleerd en uitgedaagd, waardoor de illusie ontstaat dat dit apparaat iets unieks te bieden heeft. Helaas blijkt dit voor velen een dure en teleurstellende vergissing.
De noodzaak van eerlijkheid en kritische geluiden
Dit is precies waarom het zo belangrijk is om kritisch te blijven en het publiek te waarschuwen voor de misleidende marketing rondom apparaten als Lenire. We moeten niet zomaar toekijken hoe deze apparaten worden gepromoot zonder dat er stevige wetenschappelijke basis onder ligt. Mensen verdienen transparantie, niet alleen over de mogelijkheden van een behandeling, maar ook over de beperkingen ervan. Alleen door open en eerlijk te zijn over wat deze apparaten wel en niet kunnen, kunnen we voorkomen dat patiënten onnodig emotioneel en financieel lijden.
Dit vraagt om een krachtig tegengeluid. We moeten voorkomen dat de publieke aandacht voor apparaten zoals Lenire de bovenhand krijgt, want tinnituspatiënten verdienen oplossingen die werkelijk voor hen werken. Alleen door kritisch te blijven en het gesprek gaande te houden, kunnen we helpen de onrealistische verwachtingen die door misleidende marketing ontstaan, te doorbreken.
Bronnen:
Waber, R. L., Shiv, B., Carmon, Z., & Ariely, D. (2008). Commercial Features of Placebo and Therapeutic Efficacy: A Study on Price and the Placebo Effect. Journal of the American Medical Association.
Geers, A. L., et al. (2013). “Influence of placebo expectations on health outcomes: A meta-analysis.” Journal of Psychosomatic Research.
Andersson, G., & McKenna, L. (2006). “The role of cognition in tinnitus.” Acta Oto-Laryngologica.
Zöger, S., Svedlund, J., & Holgers, K. M. (2006). “Psychiatric disorders in tinnitus patients without severe hearing impairment: 5-year follow-up.” Journal of Psychosomatic Research.
Hoare, D. J., et al. (2011). “Tinnitus retraining therapy (TRT) for tinnitus.” Cochrane Database of Systematic Reviews.
Cima, R. F., Maes, I. H., Joore, M. A., Scheyen, D. J., El Refaie, A., Baguley, D. M., … & Anteunis, L. J. (2012). Specialized treatment based on cognitive behavior therapy versus usual care for tinnitus: a randomized controlled trial. The Lancet.
Comments